Linhtalinhtinh

Một quyển truyện mà không có nhân vật chính diện thì ta biết làm sao? Ở trong một câu chuyện mà tất cả đều xấu xí, và có khi là dị hợm không ra hình người, cả trong lẫn ngoài, thì ta biết làm sao? À không, nhân vật chính kể ra cũng ít xấu hơn cả.

Tô Hoài vẽ nên một bức tranh làng quê thời cải cách đúng thực là trần trụi. Ông chẳng mảy may nương tay để mà lột hết sự nghèo khổ, xấu xí, ngu muội và tàn nhẫn của nó. Bật cười. Ngày hôm trước còn là anh đội, ngày hôm sau đã là quân việt gian. Ngày trước còn là cố nông tố địa chủ mạnh mẽ, ngày sau đã là phản giai cấp chỉ vì không chịu đưa con dao bầu. Có người tự tử, á à, kẻ thù ra tay chó má quá, quá lắm rồi. Sửa sai à, cũng có khác gì cải cách đợt 2 đâu… Bao nhiêu trò nực cười, trò khốn nạn vẽ ra bằng hết, để ta cười trong cay đắng.

Địch, toàn là địch làm cả, toàn là địch mưu mô phá hoại cả. Suy cho cùng thì địch ở đâu? Ở trong chính ta chứ ở đâu. Trong cái nghèo và cái ngu dốt, rồi dẫn đến đốn mạt của ta chứ ở đâu.

Thi thoảng đâu đó, nhà văn có lẽ không nhịn được mà tuôn ra những dòng văn đến là nao lòng.